پست جدید

بسم الله الرحمن الرحیم

شما می توانید گنجینه هایی از آثار ملی و باستانی در قیر دهلران- در ادامه مطلب نیز مطالبی جالب و خواندنی به همراه تصویر مشاهده نمایید

موقعیت جغرافیایی شهرستان دهلران
شهرستان  دهلران در200 کیلومتری جنوب شرقی ایلام قراردارد.این شهرستان از شمال به شهرستان دره شهرازشرق به شهرستان  آبدانان ازجنوب شرقی به خوزستان ازجنوب وغرب به کشورعراق و از شمال غربی به شهرستان مهران  محدود میگردد .وسعت این شهرستان 6817 کیلومترمربع میباشد ونیز شامل سه بخش (موسیان ، مرکزی وزرین آباد) 60 دهستان وچهارشهراست. از جاذبه های ملی وباستانی این منطقه میتوان به چشمه ی قیر وساختمانهای شرکت نفت اشاره نمود.
 

تصویر چشمه قیر ودیگر تصاویر مربوط به اواخر آذر ماه 1393 می باشند

    قیر دهلران
  منطقه ی قیردهلران منطقه ی بکریست که در 8 کیلومتری ضلع شمال شرقی دهلران ودرجنوب کوهپایه های سیاه کوه قرارگرفته است ودارای مخازن عظیمی از منابع زیرزمینی چون نفت،گازوقیرمیباشد نامگذاری این منطقه بدین نام به علت وجود چشمه های قیر در این منطقه میباشدددرواقع میتوان گفت دهلران کشتی است که روی دریایی ازنفت ونعمتهای فراوان خدادادی قرارگرفته چشمه هایی ازگاز،نفت ،قیر وگوگردکه ازدل زمین می جوشدودرگرمای طاقت فرسای فصل تابستان بربسترخاک جاری وروان میشودودر آمیختگی با آب ، چون عقابی بزرگ آثاری ازحیات وحش زیبای منطقه رادرچنگال خویش فرومیبرد .این چشمه ها  دارای سه چشمه اصلی است که در قسمت شرقی منطقه واقع شده  ودرحوضچه های سیاه رنگی  می ریزند .بهترین زمان  برای بازدید از این چشمه فصل بهار می باشد.

پرندگان مختلف منطقه قیر
در کنار یکی از این چشمه ها ، جاده ی قدیمی شوسه (شنی) دهلران ـ آبدانان قرارگرفته  که جریان روان  ماده ی قیر قسمتی از جاده را پوشانده است .این منطقه دارای  سه مسیر وجاده ی ورودی میباشدمسیر اول جاده ی آبگرم است مسیردوم جاده ایست که به  جاده ی دهلران ـ اندیمشک منتهی میشود ودیگری جاده ی قدیم آبدانان میباشد .بنا به تحقیقات به دست آمده  دهلران  تنها جای ایران است که اولین چاه  نفتی در آن به اکتشاف رسیده است.

(پس از این‌که ویلیام ناکس دارسی امتیاز ۶۰ سالهٔ نفت ایران را از مظفرالدین شاه گرفت، حق خود را به شرکت نفت برمه فروخت. این شرکت شرکت جدیدی به نام Anglo-Persian Oil Company را به عنوان یکی از شاخه‌های خود تأسیس کرد. قبل از جنگ جهانی اول وزارت دریاداری بریتانیا به هدایت وینستون چرچیل اکثریت سهام این شرکت را دراختیار گرفت و در جریان هر دو جنگ جهانی نفت ارزان ایران کشتی‌های جنگی بریتانیا را تأمین می‌کرد.

شرکت نفت ایران و انگلیس تا سال ۱۹۵۱ که نفت در ایران ملی شد همه امور مربوط به نفت ایران را ابتدا بر اساس قرارداد دارسی و بعد بر اساس قرارداد ۱۹۳۳ در دست داشت و ظاهراً ۱۶% از سود سالانه خود را به دولت ایران می‌پرداخت، هرچند که دولت ایران هیچ نظارتی بر میزان فروش و درآمد و سود این شرکت نداشت.
پس از سقوط رضاشاه به تدریج این امکان پیدا شد که ایرانیان خواستار حق بیشتری از درآمد نفت شوند. نهضت ملی شدن نفت ایران به رهبری دکتر مصدق نفت را در ایران ملی کرد. شرکت که حاضر به قبول اصل ملی شدن نفت نبود عملیات خود را در ایران متوقف کرد.

پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که با توافق و همکاری دولت‌های بریتانیا و آمریکا انجام شد قرارداد جدیدی معروف به قرارداد کنسرسیوم امضا شد. در این قرارداد شرکت نفت ایران و انگلیس، که دیگر به نام جدید شرکت نفت بریتانیا نامیده می‌شد ۴۰% سهم داشت.

شرکت نفت بریتانیا (British Petroleum) که امروز با نام تجاری بی‌پی (BP) نامیده می‌شود، یکی از چهار شرکت بزرگ نفتی جهان است.1)

عکس خودروی شرکت نفت ایران-انگلیس دهه 1950

ساختمانهای شرکت نفت انگلیس

در ضلع جنوبی این چشمه ها ساختمانهایی قدیمی وجود دارد که محل سکونت ونیز مکانی بوده است
برای ذخیره سازی مواد قیر ونفت که به دستور مسوول شرکت نفت آن زمان، ویلیام دارسی  انگلیسی
ساخته شده اند.آثار به جای مانده از یک خط ریلی که دردل دشتها کشیده شده است اولین خط آهنی که در ایران دراین منطقه ساخته شده ونشانگر وحاکی ازبارگیری فراورده های نفتی وانتقال آن به مناطق دیگرمیباشد واگن های حامل این مواد ازقسمت شمال شهردهلران گذشته به مرزچیلات واز آنجا به  منطقه ی علی غربی وسپس به سا حل بندربصره در
خاک عراق  رسیده  وبا کشتی های نفتی به کشور انگلیس منتقل می گردید.

دهلران اولین نقطه در ایران بود که راه آهن درآن بوجود آمد

مسیر قطاری باری از منطقه قیر دهلران تا بندر بصره 

  معماری ساختمانهای شرکت نفت انگلیس

درقسمت جنوبی این چشمه ها مجموعه ی فراوانی ازساختمانهای قدیمی وجود دارد که  هنوز در مقابل باد وبارانهای منطقه مقاومت نموده اند ودیوارهای قطور آن  هنوز پابرجاست  ودر برگیرنده ی ندایی ازمعماری وسبک وسیاق معماری ایرانی وبومی منطقه می باشدکه با دستان توانگرمعماران وکارگران  ایرانی بخصوص افراد ساکن منطقه دهلران ساخته شده اند ورنگ وبویی از فرهنگ ، آداب ، زندگی وسیاق معماری این منطقه راباخود به یادگار دارد نیز معماری این ساختمانها به  اواخر دوره ی قاجار واوایل دوره ی پهلوی برمی گردد .دیوارهایی باقطر 70ـ60 سانتی متر وبا ارتفاع 5 ـ4 متر.در ابتدای ورودیها ایوانهایی وجود دارد که برای ساخت آنها ازمواد ومصالح مرغوب از جمله  گچ،آهک ، سنگ و گل خام که به وفور درمنطقه یافت می شده و ونیز درقسمتهای داخلی ساختمان ازگل وخشت خام  بهره گرفته شده است.

 
در قسمت جنوب شرقی وانتهای این کمپ ساختمانهایی در دو ردیف ساخته شده که به علت استفاده از مواد مرغوب از ماندگاری بیشتری برخوردارند. درهر ردیف پنج اتاق طویل به طول 7 در3ساخته شده است که در داخل  با درهایی به هم مرتبط  میشوند و احتمالا این اتاقها محلی  بوده اند برای انجام کارهای اداری افراد.این آثار برش وروزنه ایست از تاریخ  ،  وفراز وفرودها یی ازاین منطقه وچنانچه به آن اهتمام  و توجهی نشود در معرض تخریب کامل عوامل محیطی وطبیعی قرارخواهد گرفت.

«در تمامی نواحی خلیج فارس بویژه خوزستان و ایلام ،چندین عامل مهم که به طور مساعدی در یک جایی گرد آمده ،وسبب گردیده اندکه منابع مهمی از نفت به وسعت زیاد دران نواحی یافت شود واین منطقه را یکی از پر ثروت ترین مناطق دنیا بسازد،این عوامل عبارتند از :رسوب و ته نشین شدن اب دریا بدون انقطاع که طی دوره « پرمین» تادوره ی« میوسن» سفلی ادامه داشته است طبق تحقیقات وتجسس هایی که از دیر باز در منطقه استان ایلام به عمل آمده است(بویژه منطقه دهلران)در میدان عظیم نفتی خاور میانه قرار گرفته است.شهرستان دهلران یکی از مناطق نفت خیز ایران می باشد و جزء اولین مناطقی می باشد که انگلیسی ها در آن به اکتشاف نفت پرداختند، وبرای بهره برداری از منابع نفت این منطقه با والی وقت پشتکوه در دوره قاجار نیز قرار دادی منعقد نمودند.
می توان گفت سرزمین  دهلران چون جزیره ای است که در دریایی از نفت واقع شده است زیرا در این سرزمین مخازن متعددی از نفت وجود دارد که بخش عظیمی از آن اکتشاف نشده اند دهلران دارای مناطق مهم وفراوان نفت خیزی می باشدکه روزانه چهل وپنج هزار بشکه نفت بوسیله لوله های ممتدی از مناطق مختلف شهرستان به سوی مخازن نفتی خوزستان سرازیر می شودو مناطق نفت خیز این ناحیه عبارتند از منطقه قیردر شرق دهلران،بیات در جنوب غربی و موسیان درجنوب و منطقه اناران و دالپری وابو غویر و خیلی مناطق دیگر در دشت دهلران می باشد که مناطق نفت خیز «قیر»خود حکایتی داردو برگ از تاریخ شفاهی این منطقه را در بر می گیردکه در جای خویش خواهد آمددر کاوش هاو لرزه نگارهایی که توسط یک شرکت ایتالیایی در سال 44-1343انجام گرفت به این نتیجه رسیدند که دهلران شش برابر آغا جاری مخازن زیر زمینی نفت دارد.در ده کیلومتری شمال شرقی دهلران ساختمانهایی برپاست که آثار کمپ ویلیام دارسی را نشان می دهد.ویلیام دارسی در سال 1319ه.ق(1901میلادی)امتیاز نفت ایران را از دولت وقت گرفت ودر آن سال امتیاز استخراج نفت ایراناز جمله دهلران را به دست آورد. در این منطقه آثاری از مسیر راه آهن که قدمت آن به بیش از صد سال میرسدوجود داردکه به سوی استان عماره عراق که درآن زمان مستعمره ی دولن انگلیس بودونفت وقیر این منطقه را به وسیله واگنهایی به شهر علی غربی به عراق حمل می کردندتا مورد بهره برداری قرار گیرد . 2»

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

منبع:

1-http://fa.wikipedia.org

2-تاریخ وفرهنگ کهن سرزمین ،کرم علیرضایی،سپیداحرار،1380

http://www.mashreghnews.ir/fa/history-3

4- http://tarikhirani.ir/fa/events/3/EventsDetail/457/

شما می توانید مطالب جالب وخواندنی به همراه تصاویر آن را در ادامه مطلب مشاهده نمایید

قرارداد دارسی و نفت ایران

بسیار زیبا و خواندنی