چشمه قیر :ترکیبی از نفت ،قیر،آب و املاح شیمیایی که بصورت خدادادی به صورت چشمه از درون زمین می جوشد که بعدا مفصلا شرح داده خواهد شد.  

چشمه های ابگرم  چشمه های آبگرم:چندین چشمه آبگرم بصورت  پراکنده از زمین می جوشد برای درمان بیماریهای پوستی ، روماتیسمی،قلبی،معده و تمام اعضای بدن مفید می باشند. که بعدا در پست های اینده مفصلا شرح داده خواهد شد.

 تصویر جدیدمورخه 16/6/1393 از مدرسه نصریان (مکتب خانه) به سال 1316 

مدرسه (مکتبخانه)نصریان در سال 1316 به دستور رضا خان اول ساخته شدمدرسه نصریان اولین مدرسه بخش مرکزی شهرستان دهلران بود که تحصیل دانش آموزان در آن دوره اجباری بود . بیشتردانش آموزان روستاهای بخش مرکزی را تحت پوشش سواد آموزی قرار داد.این مدرسه درمنطقه نصریان در 40 متری ضلع جنوبی جاده آسفالت قرار دارد.                                

 تنگه تاپو در4 کیلومتری شمال شهر دهلران قرار گرفته است با توجه به غار های متعدد در این منطقه آثاری از زندگی غار نشینی 50 هزار ساله وجود دارد که نیاز به کاوش  توسط باستانشناسان  دارد.

  گمرک دهلران  سال 1305به دستور رضاخان اول ساخته شد 92سال پیش

               آبشار دیدنی سرطاف که بین  زرین آباد-میمه قرار گرفته از زیباترین ابشار های جهان است

 نقشه فرانک هول که فقط اسم تپه ها به صورت فارسی به آن اضافه شده است

دهلران اولین جایگاه استقرار تمدن بشری در جهان

 کشف مهمترین ، بزرگترین وکهن ترین تمدن بشری 10 هزار ساله جهانی بر روی تپه های باستانی  دهلران توسط بزرگترین باستانشناس دست طلایی  فرانک هول آمریکایی طی سالهای 1340 ال1343

 نقشه فرانک هول که فقط اسم تپه ها به صورت فارسی به آن اضافه شده است

دهلران اولین جایگاه استقرار تمدن بشری در جهان

 کشف مهمترین ، بزرگترین وکهن ترین تمدن بشری 10 هزار ساله جهانی بر روی تپه های باستانی  دهلران توسط بزرگترین باستانشناس دست طلایی  فرانک هول آمریکایی طی سالهای 1340 ال1343

1-      دوره روستا نشینی آغازین : فازهای بزمرذه ، علی کش ، محمد جعفر ،چغا سفید و سرخ 

2-      دوره روستا نشینی قدیم : فازهای انتقالی چغا مامی ، سبز و خزینه

3-      دوره روستا نشینی میانه : فازهای میمه ، بیات ، فرخ آباد

4-      دوره روستا نشینی جدید : شوش A و شوش A پایانی و سر گراب ( سر گه رو) دهلران

   پروفسور فرانک هول باستان شناس آمریکایی نام او برای همیشه درتاریخ ماندگار خواهد ماند  

فرانک هول، استاد بازنشسته، در دانشگاه رایس به مدت هفده سال قبل از آمدن به دانشگاه ییل در سال 1980، استاد انسان شناسی دانشگاه شیکاگو بود. او رئیس بخش مردم شناسی موزه پی بادی دانشگاه ییل، و CJ MacCurdy، استاد انسان شناسی بوده است. او یکی از اعضای آکادمی ملی علوم است. هول در طول حدود چهل سال  سفر و انجام کاوشهای باستان شناسی، قوم نگاری و زمین پژوهشی در خاور نزدیک پرداخت، او مطالعاتش رابرای اولین بار در ایران و سوریه به انجام رساند. تخصص او تاریخ و توسعه کشاورزی و دامداری است. در طی کاوش و حفاری در علی کش و چغا سفید در دهلران شواهدی در مورد آغاز کشاورزی و دامداری در ایران بدست آورد. مطالعات وی منجر به کشف اردوگاههای دامداری متعلق به هزاره هفتم پ. میلاد شد   منبع : آرشیو اساتید دانشگاه ییل

 تپه باستانی علی کش تیرماه 1393

 اعضای تیم،تصاویر زیبا وبه یادماندنی  محل برپایی  آزمایشگاه و استراحتگاه تیم سال1340

بعد از یک بارندگی در هوای زمستان

اعضای تیم،تصاویر زیبا وبه یادماندنی  محل برپایی  آزمایشگاه و استراحتگاه تیم سال1340

در یک هوای زمستانی بعد از یک بارندگی- علی کش

   کارگران دهلرانی و موسیانی که باتیم باستانشناسی فرانک هول درسالهای 1340تا1343 همکاری داشتند   نشسته از چپ ردیف اول نفر اول  کنت فلانری -شادروان حمید دیناروند-شادروان اسماعیل کاید عباسی و..................................................... ردیف وسط ایستاده از راست نفر اول1- میکائیل کاید عباسی- 2-...........3-............4-شادروان شیخ عباس ایمانی5-عزیز رحمتی6-شادروان خلیل خلشک7-........... ردیف سوم............................................  لطفا مارا در شناسایی این افراد یاری دهید 

خرید ماست توسط دکتر کنت فلانری باستانشناس و از اعضای تیم هول درسالهای  1340 الی1343

پروفسور کنت فلانری سال 1391 به دهلران و موسیان آمد تا شاید تجدید خاطرات نماید او جویای دوستان وکارگرانی بودکه روزگاری با هم بودند ولی افسوس تعدادی از آنها.....

راوی علی ایمانی از موسیان

                 پروفسور فرانک هول  مشغول کاوش در علی کش با یکی از کارگران محلی سال 1340

  کاوش در علی کش( دیروزی) 1340-1343به مدت 3سال

علی کش در یک هوای سرد زمستانی بعد از یک بارندگی

علی کش (امروزی )مورخه 23/6/1393روزیکشنبه

در یک هوای گرم تابستانی 45درجه

کاوش در علی کش- مثل آتش در معدن1340-1343

  باستانشناس دکتر  کنت v  فلانری  از اعضای تیم فرانک هول

خانم نانسی-استیو- باب  سالهای1340الی1343دهلران

 استیو پسر فرانک هول خانم نانسی و فرد کنار چادر دکتر کنت فلانری

علی کش دهلران سال 1340

خانم باربارا وپسرانش سمت راست استیو و سمت چپ باب هول سال1340الی1343-دهلران -علی کش دریک هوای ابری 50سال پیش 

فرانک هول و پسرانش سواربر موتور گازی در  سالهای 1340الی1343دهلران-  -ضلع شرقی تپه علی کش

علی کش کهن ترین تمدن بشری 10 هزار ساله  تصاویر مربوط به کاوش توسط باستان شناس فرانک هول درسالهای-1343-1340 50سال پیش

اشیاء کشف شده در علی کش در سال1381

 نمونه کوزه سفالی بز کوهی که که بصورت شکسته در علی کش در سال 1343-1340یافت شد

ایلام-ایرنا- یک باستان شناس آمریکایی گفت:دهلران از توابع استان ایلام در غرب ایران با پیشینه 11 هزار سال تمدن و تاریخ مهد کشاورزی جهان است.

  به گزارش ایرنا :پروفسور ˈفرانک هولˈ روز سه شنبه30/2/1393 در ˈهمایش ایلام مهد کشاورزی باستانˈ در محل سراسری همایش های دانشگاه ایلام اظهار کرد: دهلران برای نخستین بار توجه جهانیان را از لحاظ تمدن کشاورزی به خود جلب کرد. وی افزود: در کاوش ها و تحقیق های خود در مورد موقعیت کشاورزی دهلران، تحولات این منطقه از 9 هزار سال پیش تاکنون شناسایی و مورد بررسی قرار داده است. فرانک هول ادامه داد: 9 هزار سال پیش در این منطقه برای نخستین بار در جهان اهلی سازی دانه های گیاهی آغاز شد و بشر در منطقه ˈتپه علی کشˈ شهرستان دهلران به کشاورزی پرداخته است. وی گفت: در سال های دور یک پروفسور آمریکایی به مطالعات در خصوص کشاورزی باستان در ایران پرداخت و بنده شاگرد این پروفسور بودم و راه ایشان را ادامه دادم. هول یادآور شد: ابتدا در کرمانشاه مطالعات و کاوش خود را آغاز کرده تا سرانجام به دهلران رسیدیم و متوجه شدم در این منطقه کشاورزی پیشینه و عمر بیشتری دارد. این باستان شناس امریکایی افزود: روند گسترش کشاورزی و اسقرار بشر در دهلران به سه دسته تقسیم می شود که نخستین مورد گروه کشاورزان دیم، دومین گروه کشاورزان آبی و گروه سوم گروه دامداران بودند که این سه گروه در طول تاریخ مکمل یکدیگر بوده و با هم پیوند کاملی داشته که بعدها بر اثر وقوع تحولات آب و هوایی و دیگر مسائل، این منطقه شاهد افزایش، کاهش یا فقدان گروه های انسانی بوده است. این ایرانشناس بیان کرد: کاری که باستان شناسان می کنند این است که محوطه را پیدا کرده و بعد کاوش و نقشه را در آنجا بررسی می کنند. وی گفت: کاوش های زیادی بر روی دانه های زغالی دهلران انجام شد تا با این روش بتوان از کشاورزی در زمان های دوران باستان بیش از پیش پرده برداشت و در این مورد راجع به کشاورزی صحبت کرد.وی ضمن تاکید بر این که 2500 سال قبل از میلاد به دلیل آبیاری و کانال‌های پیشرفته دشت دهلران مملو از جمعیت بوده است افزود: این تحقیقات از ساخت قالب‌های خشتی در منطقه علی‌کش حکایت دارد هر چند این منطقه از داروهای گیاهی و طبیعی غنی‌تری نسبت به سایر مناطق جهان برخوردار بوده است.منطقه تپه سفید(غران) با فاصله 200 الی 300 ساله پس از علی‌کش تاسیس شده است که برای اولین بار و توسط ساکنین منطقه محصولاتی همچون گندم شش‌پر، پنبه و کتان کشت شده است که به دنبال تاسیس این منطقه مسکونی تپه سبز نیز احداث شده است. هول افزود: دلیل بالا رفتن یک باره جمعیت در این مناطق، آبیاری دشت ها و مزارع با کانال های آبیاری بوده است که سبب رونق کشاورزی شده است. وی گفت: بعد از تپه علی کش دهلران، چغا سفید (تپه عقرب-قلا-در ضلع جنوب غرب شهر در فاصله ی 300 متری واقع است)رشد پیدا می کند و در آنجا نیز کانال های آبیاری به وجود آمد و عدس و پنبه کشت می شد.رودخانه های منطقه دهلران در دوران باستانی نشان دهنده استفاده از کانال ها و شیوه های پیشرفته انسانی است در صورتی که در دیگر مناطق جهان چنین چیزی وجود نداشته است. وی ادامه داد: ادوار فرهنگی شناسایی شده در دهلران 12 دوره بوده است که در آنها جمعیت نوسان، افزایش یا کاهش داشته که علت اصلی آن تغییرات آب و هوایی بوده است. فرانک هول بیان کرد: فقدان اطلاعات در مورد تاریخ منطقه دهلران پس از دوره باستان به علت جنگ های متعدد و آثار به جامانده از دوران خشکسالی بوده است وی افزود: مناطق فرخ آباد، دشت عباس، علی کش و میمه طبق بررسی های باستان شناختی محل اسکان گروه های انسانی ابتدایی بوده که در کاوش ها و تحقیقات انجام شده پیشینه منحصر به فرد آنها مشخص شده است. مهمان ویژه این همایش پروفسور ˈفرانک هولˈ باستان شناس برجسته آمریکایی است که سال های دهه 40 شمسی با حضور در منطقه تپه علی کش شهرستان مرزی دهلران به مدت سه سال تحقیقات گسترده ای را در زمینه وجود آثار تمدنی در این منطقه انجام داد. وی گفت برای نخستین بار در جهان گندم و غلات در دهلران از توابع استان ایلام کشت شده است.

دیدار استاندار ایلام با باستان‌شناس آمریکایی فرانک هول

استاندار ایلام با باستان‌شناس آمریکایی دیدار کرد. به گزارش گروه دریافت خبر خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه ایلام، به نقل از روابط عمومی استانداری ایلام‌، مهندس «محمدرضا مروارید» در حاشیه همایش ایلام مهد کشاورزی باستان در دیدار با پروفسور"فرانک هول" ضمن قدردانی از حضور این باستان شناس آمریکایی اظهار کرد: شما در سال 1960 سه سال از زندگی خود به همراه خانواده در دهلران گذرانده و در رابطه با کاووش و تحقیق درباره دهلران زحمت بسیاری متحمل شده‌اید‌. پروفسور فرانک هول نیز در این دیدار با ابراز خوشحالی از دیدار با استاندار ایلام گفت: در کاوش‌ها و تحقیق‌های خود در مورد موقعیت کشاورزی دهلران، تحولات این منطقه از 9 هزار سال پیش تاکنون شناسایی و مورد بررسی قرار داده است. استاد دانشگاه ییل آمریکا ادامه داد: 9 هزار سال پیش در این منطقه برای نخستین بار در جهان اهلی‌سازی دانه‌های گیاهی آغاز شد و بشر در منطقه تپه "علی‌کش‌" شهرستان دهلران به کشاورزی پرداخته است. وی گفت: در سال‌های دور یک پروفسور آمریکایی به مطالعات در خصوص کشاورزی باستان در ایران پرداخت و بنده شاگرد این پروفسور بودم و راه وی را ادامه دادم. هول یادآور شد: ابتدا در کرمانشاه مطالعات و کاوش خود را آغاز کرده تا سرانجام به دهلران رسیدیم و متوجه شدم در این منطقه کشاورزی پیشینه و عمر بیشتری دارد

پروفسورفرانک هول مردم شناس، بازنشسته ، محقق ارشد و دانشمند دانشگاه ییل
در مدت اقامتش در ایران طی سالهای 1343-1340کاوش ،موفق به کشف کهن ترین تمدن روستا نشینی و کشاورزی و اهلی کردن حیوانات بر روی تپه های باستانی دهلران از توابع استان ایلام شد در سال 1352 توانست چند فیلم مستند و صدهاتصاویر زیبا از عشایر کوچرو در ایران نیز تهیه نمایدکه تصاویری از آنها در دست تهیه است

پروفسور فرانک هول در یک ضیافت مهمانی عشایرکوچرو و مهمانواز ایرانی  لرستان بهار1352

پیشینه تاریخی دهلران دشت دهلران ، توسط هیئت های مختلف بررسی و کاوش شده است،  هرچند بسیاری از مناطق این شهر از جمله "گور گوورو " و کلاته و قلعه شواق ، هنوز بررسی نشده اند، اما ازقرن 18 میلادی به بعد که باستان شناسان خارجی علاقه مند به کاوش در ایران شدند روز به روز بر دانسته های ما در مورد اجدادمان افزوده شد.کاوش هایی که در دشت دهلران انجام شده نشان دهنده آن است که برای اولین بار 8000 پیش از میلاد مسیح دوگونه گیاه "گندم و جو" در دهلران کشت می شده است  ،  و دومین مطلب این است که این ساکنان اولیه دهلران بودند که برای نخستین بار به اهلی کردن بز و میش دست زده اند ، و باز هم برای اولین بار در همین دهلران بوده است که روستان نشینی (یکجا نشینی ) شروع شده است .پروفسور فرانک هول یکی از کاوش گران این منطقه در کاوشی ابزارهای سنگی موستری ( ابزارهای مربوط به انسان های سنگ قدیم ) را در دهلران پیدا کرده و همانگونه که می دانیم این ابزارها مربوط به بیش از 80هزار سال پیش هستنند . و این سندی دیگر بر قدمت دیرینه این استان است.

دوره ی نو سنگی

در دوره ی نو سنگی انسان در راه تسلط بر محیط خویش گام بزرگی برداشت. در این دوره بود که انسان به کشاورزی پرداخت و موفق به اهلی کردن برخی جانوران وحشی گردید و با این کار، از شکار کردن، به کشاورزی و دامداری و تشکیل نخستین گروه های روستایی روی آورد. به طور کلی دوره ی نو سنگی، دوره ای است که بشر از طبیعت جدا شده و دست به ساختمان و تغییر محیط طبیعی خود زد. اصولاً بزرگ ترین تحول در طول تاریخ پیدایش انسان را می توان به مرحله ای نسبت داد، که بشر از مراحل مختلف جمع آوری و گرد آوری خوراک، به تولید خوراک نائل آمد. ایجاد خانه یا کلبه از شاخه ها، اولین ساخته ی بشر بود، که شکلی مدور داشت. انتخاب فرم دایره ای برای خانه از نظر اصول تکنیکی بیشتر به خاطر مشکلات سقف آن بوده است، عده ای معتقدند که انسان این فرم را از طبیعت و چیزهایی که در آن برای او ناشناخته و مظهر عظمت بود، مثل خورشید و ماه، تقلید کرده است.

هیئت های مختلفی که در دهلران به کاوش پرداخته اند عبارتند از :

1-   هیئت حفاری گوتیر و لامپر(( 4-1903 میلادی برابرسال 1283-1282ش 111سال پیش)) این هیئت در تپه های موسیان ، خزینه ، محمد جعفر (علی کُش)ترانشه هایی را حفاری کردند نتیجه کار آنها در سری انتشارات علمی فرانسه در شوش به چاپ رسید.

2-   هیئت بررسی دکتر آدامز(( 61-1960 میلادی برابر با1340-1339ش 54 سال پیش)) این هیئت برای اولین بار به طور منظم و دقیق طی برنامه ای آثار باستانی دهلران را تعیین هویت کردند. نتیجه این کاوش هم در مقاله ای تحت عنوان کشاورزی و زندگی شهر نشینی دورانهای باستانی جنوب غرب ایران به چاپ رسیده است . 3-   هیئت حفاری پروفسور فرانک هول (( 1972-1961 میلادی برابر1343-1340 ش به مدت سه سال)) بررسی تپه " علی کش" به طور دقیق از کارهای مهم این هیئت بود ، نتایج این بررسی ها هم در مقالت متعدد علمی و کتاب های مختلف باستان شناسی خصوصاً کتاب" باستان شناسی غرب ایران" نوشته پروفسور فرانک هول به چاپ رسیده است .

4-   هیئت حفاری پروفسور هنری رایت ((1973-1968 میلادی برابر1352-1347ش به مدت 5سال)) این هیئت تپه فرخ آباد دهلران را کاوش کرد  نتیجه این حفاری ها هم توسط پروفسور رایت و همکارانش در مجموعه ای به چاپ رسیده است .

5-   هیئت بررسی پروفسور الیزابت کارتر (( 1970-1969میلادی برابر1349-1348ش))  این هیئت به بررسی قسمت های مختلف دشت خوزستان در چهار منطقه دشت دهلران ، خوزستان مرکزی و دشت بین رودخانه دویرج و کرخه و دشت رامهرمز پرداخت ، نتیجه این تحقیق هم توسط پروفسور کارتر به چاپ رسیده است . 6-      هیئت حفاری پروفسور آلن زاگارل ((75-1974میلادی برابر1354-1353ش))  این هیئت برای بررسی ارتباط بین تمدن بین النهرین و تمدن دشت خوزستان فعالیت کردند که در این بررسی ارتباط آثار تپه بز مرده و تپه سبز دهلران  با تپه سیلک کاشان آشکار گردید.

 اما بر اساس نظرات پروفسور فرانک هول نحوه سکونت در دشت دهلران به چهاردوره تقسیم می شود که به این ترتیب هستند :  

1-      دوره روستا نشینی آغازین : فازهای بزمرذه ، علی کش ، محمد جعفر ، سفید و سرخ 

2-      دوره روستا نشینی قدیم : فازهای انتقالی چغا مامی ، سبز و خزینه

3-      دوره روستا نشینی میانه : فازهای میمه ، بیات ، فرخ آباد

4-      دوره روستا نشینی جدید : شوش A و شوش A پایانی و سر گراب ( سر گه رو) دهلران

این اندیشمند غربی در قسمت دیگری از همین کتاب از صفحه 511 تا 515 کتابش به بررسی دهلران در دوره پارت و ساسانی می پردازد و  با پرداختن به این که در دوره خصوصاً ساسانی ، منطقه دهلران بعلت سرمایه گذاری و کشیدن قنات های برای آوردن آب زیر زمینی  رود های دویرج و میمه به مرکز دشت دهلران باعث رونق و  رشد چشمگیری جمعیت در این ناحیه شده است. او در این قسمت به شاپور دوم یا خسرو اشاره می کند که در توسعه این منطقه دخیل بوده اند. اما با ظهور اسلام و در دوره  بنی امیه ، به نظر می رسد دهلران کانون توسعه کشاورزی و بهره برداری پر فشار از منابع نشت قیر طبیعی و ذخایر نفتی بوده است.

منبع  : دکتر کرم علیرضایی:تاریخ و فرهنگ کهن سرزمین